Magazyny energii - czy warto inwestować?

Dlaczego magazyny energii zyskują na popularności?

W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie magazynami energii jako uzupełnieniem instalacji fotowoltaicznych. Ten trend jest wynikiem kilku czynników, w tym zmian w systemie rozliczeń prosumentów, wzrostu cen energii oraz dążenia do większej niezależności energetycznej. W niniejszym artykule analizujemy, czy i kiedy inwestycja w magazyn energii jest opłacalna.

Zmiany w systemie rozliczeń prosumentów

Jednym z głównych powodów wzrostu zainteresowania magazynami energii w Polsce są zmiany w systemie rozliczeń prosumentów. Od 1 kwietnia 2022 roku nowo przyłączeni prosumenci rozliczani są w systemie net-billing, który zastąpił wcześniejszy system opustów (net-metering). W nowym systemie prosumenci sprzedają nadwyżki energii wprowadzane do sieci po cenie rynkowej, a następnie kupują energię z sieci również po cenie rynkowej.

Różnica między ceną sprzedaży a ceną zakupu energii sprawia, że autokonsumpcja, czyli bezpośrednie zużycie wyprodukowanej energii, staje się kluczowa dla maksymalizacji korzyści ekonomicznych z instalacji fotowoltaicznej. Magazyny energii pozwalają zwiększyć poziom autokonsumpcji poprzez przechowywanie nadwyżek energii wyprodukowanej w ciągu dnia i wykorzystanie jej wieczorem lub w nocy.

Rodzaje magazynów energii

Na rynku dostępnych jest kilka typów magazynów energii, różniących się technologią, pojemnością, ceną i zastosowaniem. Oto najpopularniejsze z nich:

Akumulatory litowo-jonowe

Akumulatory litowo-jonowe to obecnie najpopularniejszy typ magazynów energii dla domowych instalacji fotowoltaicznych. Ich zalety to:

• Wysoka gęstość energii (dużo energii w stosunkowo małej objętości)
• Długa żywotność (zwykle 10-15 lat)
• Wysoka sprawność (90-95%)
• Brak efektu pamięci
• Niewielkie samorozładowanie

Główną wadą akumulatorów litowo-jonowych jest ich stosunkowo wysoka cena, choć ta systematycznie spada wraz z rozwojem technologii i zwiększaniem skali produkcji.

Akumulatory kwasowo-ołowiowe

Akumulatory kwasowo-ołowiowe to starsza i tańsza technologia magazynowania energii. Ich zalety to:

• Niższy koszt początkowy
• Dobra dostępność
• Możliwość pracy w szerokim zakresie temperatur

Wady to krótszą żywotność (3-7 lat), niższa sprawność (70-85%), większa masa i objętość w stosunku do pojemności oraz konieczność regularnej konserwacji.

Magazyny energii cieplnej

Alternatywnym rozwiązaniem dla akumulatorów elektrycznych są magazyny energii cieplnej, które przekształcają nadwyżki energii elektrycznej w energię cieplną. Mogą to być na przykład bufory ciepłej wody użytkowej, zasobniki ciepła w pompach ciepła czy piece akumulacyjne. Zaletą tego rozwiązania jest niższy koszt, a wadą ograniczenie do zastosowań grzewczych.

Opłacalność inwestycji w magazyn energii

Czy inwestycja w magazyn energii jest opłacalna? Odpowiedź zależy od wielu czynników, w tym:

Profil zużycia energii

Podstawowym czynnikiem wpływającym na opłacalność magazynu energii jest profil zużycia energii w gospodarstwie domowym. Jeśli większość energii jest zużywana wieczorem i w nocy, a produkcja z paneli fotowoltaicznych odbywa się głównie w ciągu dnia, magazyn energii może znacząco zwiększyć poziom autokonsumpcji.

Przykładowo, jeśli gospodarstwo domowe zużywa 70% energii po zachodzie słońca, a tylko 30% w ciągu dnia, poziom autokonsumpcji bez magazynu energii będzie niski. Instalacja magazynu energii o odpowiedniej pojemności może zwiększyć poziom autokonsumpcji nawet do 70-80%.

Różnica między ceną zakupu a ceną sprzedaży energii

Im większa różnica między ceną, po której prosument sprzedaje energię do sieci, a ceną, po której ją z sieci kupuje, tym bardziej opłacalne staje się magazynowanie energii. W Polsce ta różnica jest znacząca, co zwiększa atrakcyjność ekonomiczną magazynów energii.

Dostępne dofinansowania

Opłacalność inwestycji w magazyn energii może zostać znacząco zwiększona dzięki dostępnym programom dofinansowań. Na przykład, w programie "Mój Prąd 5.0" można uzyskać dofinansowanie do 5000 zł na zakup i montaż magazynu energii elektrycznej.

Analiza przykładowa

Rozważmy przykładowe gospodarstwo domowe z instalacją fotowoltaiczną o mocy 6 kWp i rocznym zużyciem energii na poziomie 5000 kWh. Bez magazynu energii, przy założeniu 30% autokonsumpcji, gospodarstwo to zużywa bezpośrednio 1500 kWh wyprodukowanej energii, a pozostałe 3500 kWh sprzedaje do sieci po cenie X zł/kWh. Jednocześnie kupuje z sieci 3500 kWh po cenie Y zł/kWh, gdzie Y jest wyższe od X.

Po instalacji magazynu energii o pojemności 10 kWh poziom autokonsumpcji wzrasta do 70%. Gospodarstwo zużywa bezpośrednio 3500 kWh wyprodukowanej energii, a tylko 1500 kWh sprzedaje do sieci. Z sieci kupuje odpowiednio 1500 kWh.

Oszczędność roczna wynosi: (3500 - 1500) * (Y - X) zł. Przy założeniu, że różnica między ceną zakupu a ceną sprzedaży wynosi 0,50 zł/kWh, roczne oszczędności wynoszą 1000 zł.

Jeśli magazyn energii o pojemności 10 kWh kosztuje 20 000 zł, a dofinansowanie wynosi 5000 zł, koszt netto inwestycji to 15 000 zł. Prosty okres zwrotu wynosi więc 15 lat.

Należy jednak pamiętać, że w miarę wzrostu cen energii okres zwrotu będzie się skracać. Dodatkowo, magazyn energii zapewnia bezpieczeństwo energetyczne w przypadku awarii sieci, co jest wartością trudną do wyrażenia w pieniądzu.

Dla kogo magazyn energii jest najbardziej opłacalny?

Magazyn energii będzie najbardziej opłacalny dla:

• Prosumentów rozliczanych w systemie net-billing
• Gospodarstw domowych z nierównomiernym profilem zużycia energii (wysoki udział zużycia wieczornego i nocnego)
• Osób ceniących niezależność energetyczną i bezpieczeństwo w przypadku awarii sieci
• Instalacji w lokalizacjach o częstych przerwach w dostawie energii
• Prosumentów mogących skorzystać z dofinansowania do zakupu magazynu energii

Przyszłość magazynów energii w Polsce

Eksperci przewidują, że popularność magazynów energii w Polsce będzie systematycznie rosła. Przyczynią się do tego:

• Dalszy rozwój systemu net-billing i wzrost różnicy między ceną zakupu a ceną sprzedaży energii
• Spadek cen magazynów energii w miarę rozwoju technologii i zwiększania skali produkcji
• Wzrost świadomości ekologicznej i dążenie do niezależności energetycznej
• Rozwój inteligentnych sieci energetycznych (smart grid), w których magazyny energii odgrywają ważną rolę

Podsumowanie

Magazyny energii stają się coraz bardziej atrakcyjnym uzupełnieniem instalacji fotowoltaicznych w Polsce, szczególnie w kontekście nowego systemu rozliczeń prosumentów. Choć okres zwrotu inwestycji w magazyn energii jest obecnie stosunkowo długi, można go skrócić korzystając z dostępnych dofinansowań.

Przy podejmowaniu decyzji o instalacji magazynu energii warto przeprowadzić indywidualną analizę opłacalności, uwzględniającą specyfikę gospodarstwa domowego, profil zużycia energii oraz dostępne dofinansowania. Warto również pamiętać, że oprócz korzyści ekonomicznych, magazyn energii zapewnia większą niezależność energetyczną i bezpieczeństwo w przypadku awarii sieci.